Dolar 32,3712
Euro 35,0140
Altın 2.324,87
BİST 9.079,97
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Muğla 24°C
Parçalı Bulutlu
Muğla
24°C
Parçalı Bulutlu
Cum 26°C
Cts 26°C
Paz 27°C
Pts 26°C

ASİT YAĞIŞLARI SUYA VE BİTKİLERE ZARAR VERİYOR

ASİT YAĞIŞLARI SUYA VE BİTKİLERE ZARAR VERİYOR
REKLAM ALANI
Aralık 23, 2013 9:22 am
2.018
A+
A-

ASİT YAĞIŞLARI SUYA VE BİTKİLERE ZARAR VERİYOR
Dünyanın oluşumundan beri 4.5 milyar yıldır canlı cansız tüm varlıkların birbirleri ile uyum içinde bulunmaları doğal yaşamın kuralıdır. Öyle bir yaşantı ki insan karışmadıkça düzgün bir şekilde sürüp gidiyor. Canlılar arasında besin zinciri ağı kurulmuş biri diğerine yem oluyor. Hem toprakta hem de sularda bu ağı çok açık şekilde izleyebiliriz. Toprağa atılan tohumun çimlenmesinden meyve tohum verinceye kadar geçirdiği evrelerde besin zinciri muntazam işler. Sularda da böyledir. Su ortamında balıkların beslenmesi, büyümesi besin zinciri sayesinde gerçekleşir. İnsanoğlu bu zinciri koparmada oldukça ustadır. Toprağı, suyu kirleterek her iki ekosistemi bozar, canlı yaşamını tehlikeye atar.
Yalnız toprak, su olsa üstelik hava kirliliği de günümüzde ayrı bir sorundur. Kirli hava sadece havada kalmaz, toprağı, suları, ormanları bozar, hatta beton binaları bile aşındırır. Bir bölgede hava kirli ise; bölgenin toprakları, akarsuları, gölleri, denizi, ormanı, park ve bahçeleri kirlenmeye adaydır. Dünya ülkelerinin en çok şikayet ettikleri konuların başında önce kirli hava, ardından tarım yapılan topraklar, tüm yerüstü kaynakları ve hatta yer altı sularının gün geçtikçe kirlenmesidir.

HAVA KİRLİLİĞİNDE ETKİN OLAN FAKTÖRLER
Sanayi devriminin başlamasıyla hava kirliliği de artmaya başladı. Sanayiden çıkan gazlar, petrol ve kömürün yakılması ile meydana gelen ürünler, yoğun trafikten yayılan eksoz gazları, yanardağlardan püsküren maddeler, orman yangınları v.b. pek çok hava kirletici mevcuttur. Bunların büyük bölümü insan hatasından kaynaklanıyor. Zaman zaman lav püskürten yanardağları saymazsak, diğerlerinin sebebi insanların tedbirsizliği ve vurdumduymazlığının sonucudur. Tüm bunlar asit yağışlarının oluşumunda etkin rol oynarlar.

ASİT YAĞIŞLARI NEDİR, NASIL OLUŞUR?
Fabrika bacalarından, evlerden, çöplüklerden ve yoğun trafikten atmosfere çıkan gazlar çok yükseklerde birikmez. Yaklaşık olarak yeryüzünden itibaren 1000 metrelik bölümdeki kirlilik bitki topluluklarını, akarsuları, gölleri, denizleri ve yerleşim yerlerini etkisi altına alır. Atmosfere yayılan gazlar arasında azot (N), Kükürt (S) ve Klor(CL) çoğunluktadır. Bu elementler fosil yakıt olan petrol ya da kömür kökenlidir. Azot,önce hava oksijeni ile birleşerek azotdioksit’e (NO2) dönüşür. Daha sonra hava nemini emerek nitrik asit (HNO3) oluşur. Kükürt gazı da aynı kimyasal reaksiyonlara uğrar, sülfirikasit (H2SO4) meydana gelir. Klor ise hidrojen ile reaksiyona girerek hidroklorikasit (HCL) şeklinde yeryüzüne yağmaya başlar. Genelde asit yağışlarının oranı bilim çevrelerince şöyle belirlenmiştir. %60 H2SO4, %30 HNO3 ve %10 HCL asit şeklindedir. İnsan yaşamını aktif olarak etkileyen kirlilik 1000 metre içinde gelişmektedir. Özel durumlarda üst atmosfer tabakasından yayılma ile kirli hava çevrenin dışına taşınır. Almanya’nın Ruhr bölgesinden ve İngiltere’den yayılan kirli hava Norveç ve İsveç’e ulaşabiliyor. Olay zaman zaman uluslararası sorun haline gelmektedir.
Aslında yer ile atmosfer arasında oluşan doğal kirliliği, okyanuslar, denizler ve ormanlar yutmaktadır. Bu sistem yardımıyla günlük az boyuttaki kirlilik hiç fark edilmez, zararı yoktur. Ancak kirliliğin boyutları artarsa zarar verici duruma geçer.
Bir yerleşim bölgesi vadi boyunca uzanıyorsa ve o bölgenin hakim rüzgarlar yönü vadiye paralel ise, çok hafif bir rüzgar bile kentin havasını temizler.

HAVA KİRLİLİĞİNİN BİTKİYE ZARARLARI
Asit yağışlarından ayrı, bitkilere zarar veren başka kirleticiler de vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
1- Fotokimyasal oksidanlar Ozon(O3), Azotoksit(NO), Karbonmonoksit (CO) Hidrojen Florit (HF),Peroksiasetili Nitrat(PAN)
2- Ağır metaller, İzelementler
3- Tozlar
Hava kirliliği etmenlerinin ençok zarar verdiği organlar yapraklardır. Stomalardan giren kirli hava, yaprak dokusunu tahrip eder. Transprasyon ve fotosentesi etkiler. Bitkiler üzerinde lekeler, yaralar, yanıklar ve klorozlar oluşur.
Olayı şematik olarak gösterirsek:
SO2 HF O3 PAN

Bitkiye giriş

Biyokimyasal Reaksiyonlar

Hücrenin zarar görmesi

Ekonomik kayıplar
Normal koşullarda stomalar ışık altında açılır, karanlıkta kapanır. Rüzgarın hızı 25 m/dk. Olduğunda kirleticiye maruz kalan yaprak yüzeyi azalıyor. Oysa 10 m/dk’lık hızda herhangi bir değişim görülmüyor. Kirleticinin yoğunluğu ve bitkinin kirletici ile karşı karşıya kalış süresi zarar oranının artırıyor.

BİTKİNİN MORFOLOJİK YAPISI KİRLİLİKTE ETKİLİDİR
-Dış etmenlerin yanında bitkinin anatomik yapısı ve morfolojisi kirleticilerin alınmasında rol oynar
1 Olgun yapraklı bitkilerde stomalar daha çok fonksiyoneldir.
2.Yaprak tüyleri, yaprak yüzeyinin direncini artırarak, kirleticilerin stomalardan geçişini azaltır.
3.Kirleticilerin kök, çiçek, dal, gövde ve meyvelerde zararı daha azdır.
4.Kirleticiler stomalardan girince, boşlukları doldurur, zardan geçerek hücrenin protoplazmasına karışır, biyokimyasal reaksiyonlara neden olur.
Oksidant yapısındaki kirleticiler (O3), PAN, NO2 plazmanın geçirgenliğinin bozulmasına neden olular.
Asit karakterli olanlar (SO2, HF) hücre plazmasında H2SO4 ile H2FO4’e (hidro florik asit) dönüşerek hücrenin osmotik dengesini bozarlar, enzimlerini çalışamaz hale getirirler.Bir nevi toksin görevi yaparlar.
Şematik olarak gösterilirse;

Plazmanın oksitlenmesi Plazmanın oksitlenmesi
Plazmanın geçirgenliğinin Hücre içinde yoğunlaşma
bozuluşu
-Osmotik dengenin
-Toksinlerin oluşması bozulması
-Metobolizmanın bozulması
-Hücrenin çalışmaması

Sonuç olarak genelde insan hatasından kaynaklanan çok çeşitli kirleticiler bitkilere önemli zararlar verir. Zarar sadece bitkilere değil, tüm canlı ve cansız varlıklar bundan etkilenir.
-Yerüstü su kaynaklarının (deniz, göl, baraj gölü, nehir, ırmak, dere v.b.) kirli havadan yağan asit yağışları ile fiziksel, kimyasal ve biyolojik yapılar bozulur.
-Yer altı suları da bundan nasibini alır. Toprağa yağan asitler, süzülerek yer altı sularına iner. Yer altı suları genelde içme ve kullanma amaçlıdır. Yoğun asit yağışları yer altı sularını kullanılamaz duruma getirebilir. İşin kötü yanı asit etkisine giren yeraltı sularını kullanılır şekle getirmek olanaksızdır. Belediyelerin yaptığı klorlama ile sadece kolibasili bakterilerini zararı ortadan kaldırılabilir. Ozonlama daha etkili bir yöntemdir. Ancak pahalı olduğundan belediyeler buna yeterli para ayırmazlar. Toprağı, yeşili ve su kaynaklarını korumak için sadece hava kirliliğini ortadan kaldırmak yeterli değildir. Atık, kirli sular zirai ilaç kalıntıları, ölçüsüz kullanılan gübreler ve erozyon birer önemli faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunları disipline etmek hiç kolay değildir.

REKLAM ALANI
YORUMLAR

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.