İztuzu kumsalında caretta caretta yuvası sayısında artış bekleniyor

ÖMER KUNDAKÇI – ÖZGÜRER DENİZ KUNDAKÇI

Türkiye’deki 21 üreme alanından en önemlisi olan Muğla’nın Ortaca ilçesindeki Dalyan İztuzu sahilinin misafirleri caretta carettaların yuvalama dönemi devam ediyor.

Deniz Kaplumbağaları Araştırma Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi’ndeki (DEKAMER) görevliler ve gönüllüler tarafından İztuzu sahilinde yapılan saha çalışmalarında 50’yi aşkın caretta caretta yuvası tespit edildi.

Mevsim şartlarına göre 60 ila 70 gün arasında yumurtadan çıkan yavru caretta carettalar ay ışığı ve dalga seslerini takip ederek denize ulaşıyorlar.

Nisan ayında gelmeye başlayan caretta carettalar, çiftleşme, yuvalama ve kuluçka dönemi olmak üzere bölgede yaklaşık 5 ay geçiriyorlar.

İztuzu sahilinde doğduktan sonra ayrılarak dünyanın çeşitli denizleri ve okyanuslarında yaşamını sürdüren caretta carettalar yaklaşık 25 yılda erginleşiyor ve nesillerinin devamını sağlamak için, dünyaya geldikleri İztuzu sahiline tekrar geliyorlar.

Deniz Kaplumbağaları Araştırma, Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER) Müdür Yardımcısı Dr. Doğan Sözbilen, deniz kaplumbağalarının her sene olduğu gibi kumsallara gelerek yuva yapmaya başladıklarını söyledi.

Sadece Türkiye’de değil Akdeniz’deki tüm yuvalama kumsalları içerisinde ilk defa Dalyan kumsalında tespiti DEKAMER ekipleri olarak yaptıklarını ifade eden Doğan Sözbilen, çalışmaların Çevre, Şehircilik ve İklim değişikliği Bakanlığı, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’nün yaptırmış olduğu projelerde özellikle Özel Çevre Koruma Bölgeleri’ndeki yuvalama kumsallarında farklı ekipler tarafından yürütüldüğünü belirtti.

Doğan Sözbilen, “Biz de uzun yıllardır Dalyan bölgesinde bu çalışmaları yürütüyoruz. Geçtiğimiz sene yuva sayısında biraz düşük bir yıldı o da normal. Her sene doğal süreç içerisinde deniz kaplumbağası yuva sayısının aynı olmasını beklemiyoruz. Ondan öncesinde çok yüksek rekor yıl yaşadık. Geçtiğimiz yıl bunun ardından kaplumbağalar birazcık dinlenmek için farklı beslenme bölgelerinde. Tüm Akdeniz’de benzer şeyi gördük. Geçtiğimiz yıl bölgemizde 438 yuva tespit etmiştik. Bu sene geçtiğimiz seneye göre biraz daha yüksek bir sayıya ulaşabiliriz. 2020-2021 senelerinde 750 yuva bandını aşarak rekor sayıda yuvaya ulaştık. Dalyan kumsalında yaklaşık 30 sene önce başlayan çalışmalarda yaklaşık 200 civarında yuva oluyordu Özellikle geçtiğimiz 10 sene içerisinde yuva sayısında ciddi bir artış var. Tabi bu artışlar dönemsel artışlar mı, yoksa gerçekten popülasyon iyi bir duruma geliyor mu, ya da farklı şeyler var mı. Bunları iyi araştırmak gerekiyor” dedi.

Koruma çalışmalarının devamlılığının önemli olduğuna dikkat çeken Doğan Sözbilen, “Biz son yıllarda uydu izleme cihazlarla kaplumbağalar nereleri kullanıyorlar, nereleri denizde kullanıyorlar, nerelere gidiyorlar bunlara bakıyoruz. Bu şu açıdan önemli ülkemizdeki deniz kaplumbağaları gerçekten uzak mesafelere ne kadar gidiyor ne kadar yakın mesafede. Çünkü bir deniz kaplumbağası normalde her sene yuva yapmaz. Bu sene yuva yaptıysa iki sene, üç sene sonra tekrar aynı yere yuva yapmak için kumsala gelir. Çünkü o yumurta üretmesi gerekiyor. Göç ve diğer süreçler ve harcadığı enerjiyi vücudunun tekrar toparlaması gerekiyor. Ama yakın mesafedeki hayvanlar bunu daha sık gerçekleştirebiliyor mu tabi bunu anlayabiliyor olmamız lazım. O yüzden yine bakanlığımızın desteğiyle iki tane izleme çalışması yaptık. Park çalışmalardan da halen uydudan izlemeye devam ediyoruz. Aslında bu bütünün parçası. Biz birçok farklı şekilde çalışıyoruz yuvaları koruyoruz. Gelen bireyler nerelere gidiyor bunları çok iyi anlamak gerekiyor. Ondan sonra verileri yeterli seviyeye topladıktan sonra evet sayımız gerçekten arttı diyebiliriz. Çünkü dünyada farklı örnekleri var. Çok büyük popülasyondaki artışlardan sonra popülasyonda çok hızlı düştüğünü de görüyor, biliyoruz. Koruma çalışmalarının devamı önemli. Bakanlığımızın da desteği bu anlamda önemli, tüm araştırmacılara desteği. Ülkemiz bu konuda güzel şeyleri kumsallarda yapmaya devam ediyor” diye konuştu.

Sözbilen, “Ülkemizde çalışan diğer ekiplere de başarılar diliyoruz. İnsanlarımız yuvalama kumsallarındaki düzenlemelere riayet ettiği sürece hem insanlarımızın keyifle kumsalları kullanabildiği hem deniz kaplumbağalarının sağlıklı bir şekilde yuvasını yaptığı iyi bir sene olmasını diliyoruz.”