ÇORUH VADİSİ VE TORTUM ŞELALESİ

Prof. Dr. Niyazi Özdemir

Erzurum – Yusufeli- Artvin arasında yolculuk ederseniz , Çoruh Vadisi boyunca çok ilginç doğa manzaraları görebilirsiniz. Geçtiğiniz ilçelerde küçük oteller, pansiyonlar size rahat ve ucuz konaklama imkanı sağlar. Turizme açık olan vadi boyunca uzanan düzgün bir karayolu ile 460 km. sonra Artvin , Yusufeli ve Erzurum ‘un İspir ilçesine kadar varılabilir..

Yol boyunca uzanan ve zaman zaman kanyon halini alan sarp kayalar taş ve asma köprülerle süslü yollar , yöreye özgü ahşap evler vadiye ayrı bir güzellik katar…Yusufeli’nde bulunan ve Çoruh nehrinin bir kolu olan BARHAL Çayı rafting için , Türkiye ‘nin en sayılır birkaç parkurundan biridir.

Artvin’e 104 km. , Erzurum ‘a 139 km. uzaklıkta olan Yusufeli ayrı bir coğrafik özelliktedir. Karadeniz’in nemli iklimi ile karasal iklim arasında geçit bölgede kısmen vadi içinde , kısmen dağ manzarası ile kuşatılmıştır. Her çeşit meyve ve sebzenin yetiştiği verimli bir vadidir.

Erzurum ‘dan itibaren yol boyunca 72 km. sonra “TORTUM ŞELALESİ’ ‘ni görebilirsiniz , Tortum ilçesine 20 km. uzaktadır. Çoruh vadisinin başlangıcında bulunur , yöreye apayrı güzellik katar. Türkiye ‘nin , Asya ve Avrupa Kıt’alarının en yüksek şelalesidir. Oluşumu açısından dünya ‘da ikinci , yükseklik bakımından üçüncü sıradadır. 22 metre genişlik ve 48 metre yüksekten düşen sular , üstte gökkuşağı , altta bir dev kazan oluşturur. Şelalenin döküldüğü yerden , dipteki dev kazana kadar demir korkuluklarla ve uzun bir taş merdiven yardımı ile inilerek, burada kurulmuş olan “ Hidroelektrik Santralına “ varılabilir.

TORTUM GÖLÜ’NÜN OLUŞUMU

Göl , Erzurum ‘un İkizdere ilçesi sınırlarında Tor Çayı üzerinde 18. yy. oluşmuş , heyelan set gölüdür. 8 kmkare .büyüklüğünde , 100-1000 metre arasında genişliğe ve 100 metre derinliği vardır.. Kemerlidağın yamacından kopan kalker blokları çayın önünü kapatarak , yaklaşık 50 metreden düşen şelale oluşmuştur.

Türkiye ‘nin çeşitli göl ve derelerinde yaşayan dört Alabalık türünün hepsini burada görmek mümkündür. Göl aynasında ayrıca kafesler içinde Alabalık üretilmektedir. Gölün çevresinde yaz aylarında piknik yapılır . Vadi içinde dut , kayısı, elma , kiraz , vişne v.b . meyveler yetişir.

Tortum Göl’üne su taşıyan çay , Çağlayan Deresinden gelen TEV deresi ile birleşir ve uzun bir vadi içinde akarak eski yatağına karışır. Çayın getirdiği sedimentle göl alanı dolmaktadır. En önemli tehlike olarak kabul edilen dolma sonucunda geçen 50 yıl içinde gölde 940 metrelik alan kaybedilmiş bulunuyor.

TORTUM’UN TARİHÇESİ ESKİLERE GİTMEKTEDİR.

Tortum , Doğu Karadeniz Bölgesi içinde ve Tortum Vadisinde kurulmuş küçük bir yerleşim yeridir. Tarihi çok eskilere dayanır. Arkeolojik kazılara göre; yörenin “PREHİSTORİK “ bir yerleşim özelliği sergilediğini, Karadeniz kültürüne yatkın olduğu görülür. Tortum yöresi 662 yılında Arapların , Erzurum ve çevresini fethi ile Arapların eline geçmiş , sonradan Selçuklular ‘ın yöreyi fethine kadar, Gürcülerin hakimiyetine girmiştir. Birkaç kez Selçuklular ile Gürcüler arasında el değiştirerek, 1549 yılında Kanuni ‘nin veziri Ahmet Paşa’nın Gürcüstan seferi sonrası Osmanlı ‘ya katılmıştır.

Erzurum ‘dan Doğu Karadeniz ‘e kadar ilginç manzaralar , doğal güzellikler görmek isteyenlere , bu vadi içinde uzanan düzgün karayolunu kullanmalarını tavsiye ederiz…