DEPREM BÖLGESİNDEKİ İŞLETMELERİN TİCARİ BORÇ ÖDEMELERİ NE OLACAK?

Deprem bölgesinde meydana gelen ağır hasar, şimdiye kadar dikkate alınmayan bir yönüyle daha gündeme gelmeye başlayacak.
İşletmelerin ticari borçlarının ödenmesi ve bölgenin üretim konularında yaşanması muhtemel gelişmeler hakkında CHP Milletvekili aday adayı ve Yeminli Mali Müşavir Mehmet Kubilay Özcan açıklama yaptı.
On bir ilimizi kapsayan ve ardı ardına meydana gelen yıkıcı depremlerde yaşamını yitirenlere Allah’tan rahmet, yaralılara acil şifalar ve yakınlarını kaybedenlere başsağlığı dileklerini yineleyen Özcan, doğal afetlerde ilk akla gelen konunun hiç şüphesiz canların sağlığı olduğunu ifade ederek, geçen zaman içerisinde enkaz kaldırma çalışmaları ve hayatın yavaş yavaş normale dönmeye başlamasıyla birlikte ekonomik kaygıların, ticari borçların nasıl ödeneceğinin, bölgede gerçekleşen üretimin akıbetinin gündeme geleceğini belirtti.
Ticaret ve sanayi işletmelerinin deprem felaketinden en olumsuz şekilde etkilendiğini, birçok işletmenin ne yazık ki yerle bir olduğunu, kimisinin kullanılamaz hale geldiğini ifade eden Özcan; bölgede ticaretin işleyişinin durduğunu, işletmelerin borçlarını nasıl ödeyeceğinin, senet ve çeklerin finansmanının nasıl sağlanacağının, ticaret ve sanayi işletmelerinde gerekli olan istihdamın ne şekilde karşılanacağının belirsiz olduğunu söyledi.
Bu konularda Devlet tarafından bir açıklama yapılmadığını, mevzuatta bu yönde bir düzenlemenin mevcut olmadığını belirten Özcan şöyle konuştu:
“Deprem bölgesinde faaliyet gösteren gerek küçük ve orta gerekse büyük ölçekli işletmeler bir anda faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı. Bölgenin ticaret hayatında aylık ortalama 30 milyar liralık bir likidite ihtiyacı var. Deprem bölgesine ürün, malzeme ve hizmet sağlayan bölge dışındaki işletmeler alacaklarını tahsil edemezlerse kendi borçlarını ödeyemez hale gelirler. Her işletmenin kendi özkaynakları ile borçlarını ödemesinin belli bir sınırı var. Hiç akılda yokken böyle bir felaketin ortaya çıkması her kesimi olduğu gibi ticaret kesimini de derinden etkiledi.
Bölgede bulunan işletmelerin borçlarının ödenmesi hususunda nasıl bir yol izleneceğine dair açıklama yapılmadı. Devletin, ödenmesi gereken borç tutarlarını borçlu durumdaki bölge işletmelerine, makul bir süre geri ödemesiz ve uzun vadede geri ödenmek üzere kredi olarak vermesi halinde bölgede ticaretin akışı sekteye uğramaz. Deprem bölgesinde ortaya çıkacak bir finansman tıkanması göle atılan taşın çıkaracağı dalgalar misali tüm yurdun ticaret döngüsünü etkileyebilir.
Deprem bölgesinde faaliyet gösteren işletmelerden alacaklı olan bölge dışındaki işletmelerin elinde bulunan çek ve senetlerin ödenmesi hakkında bir açıklama yapılmamasına rağmen, bankalar inisiyatif kullanarak bu çeklere karşılıksız çek işlemi yapmadılar. “Afet bölgesinde bulunan işletme olması nedeniyle ödenmediğini” yazdılar. Tabi bu geçici bir çözüm. Örneğin Muğla’da faaliyet gösteren ve deprem bölgesinde bulunan bir işletmenin tedarikçisi durumunda olan bir şirket alacağını alamazsa borçlarını nasıl ödeyecek?
Devlet vergi uygulamaları yönünden, deprem bölgesinde faaliyet gösteren işletmelerden alacaklı olan işletmelerin alacaklarını değersiz alacak olarak beyan etmelerine olanak verebilir, ancak bu sadece vergi ödemelerinde alacaklı işletmelere bir finansman kolaylığı sağlar. Kalıcı bir çözüm için makul bir süre geri ödemesiz orta ve uzun vadeli kredi desteği gereklidir.
Öte yandan bölgede kuru tahıl üretimi önemli bir miktarda gerçekleşirken şimdi aynı miktarda üretim olmayacağından bu bölgede gerçekleşen tarım ürünlerinin farklı bölgelerde üretimini teşvik edici uygulamaların beklemeden hayata geçirilmesi gerekir. Aksi halde söz konusu ürünler ithal edilmek zorunda kalır. Bu durum dış borçlanmamızın daha da artmasına yol açar.”